Soğutucu Akışkan Çeşitleri Nelerdir?
Düşük basınçlı bir soğutucudur. 350 ile 10.000 Kw soğutma kapasitesi aralığında olan santrifüj su soğutucu ünitelerde kullanılır. Tahmini olarak tüm dünyada 60.000 adet su soğutucu ünitede R11 kullanıldığı belirtilmektedir. Ozon tahribatı sebebi ile üretimi durmuştur. Yanmaz ve kokusu yoktur.
Soğutma maksadı ile en çok kullanılan soğutucu akışkan delinebilir. Zehirli, patlayıcı ve yanıcı değildir. Bu yüzden tamamen emniyetli bir maddedir diyebiliriz. En ekstrem çalışma koşullarında bile özelliğini kaybetmeyen, stabil ve bozulmayan bir maddedir. Yalnız açık bir aleve ya da yüksek sıcaklığa haiz bir ısıtıcı ile temas ettirilir ise; çözüşür ve zehirli bileşkelere ayrışabilir.
-70 ile -45°C arasında kullanılan düşük sıcaklık soğutucusu olarak adlandırılabilir. Az sayıda endüstriyel soğutma tesisinde kullanılır.
-70 ile -45°C aralığına endüstriyel soğutucularda kullanılır. Yüksek ozon tüketme kapasitesi vardır. Bu sebeple Montreal Protokolü kapsamında üretimi ve tüketimi durdurulmuştur.
Emniyetle kullanılabilecek, yanmayan, zehirli olmayan, patlamayan bir akışkandır. Geliştirilmesindeki sebep; derin soğutma uygulamalarına cevap vermesidir. Fakat paket tipi klimalarda, ev tipi klimalarca ya da ticari tip soğutucularda daha kompakt kompresör gerektirmesi ve yer kazancı sağlaması sebebi ile tercih edilmektedir.
Düşük sıcaklık soğutucusu olarak adlandırılabilir. R13 için alternatif olarak kabul edilir. R23 yüksek sera etkisine sahip soğutucudur. Bu etki ise R12 ye oranla 3 kat daha fazladır.
Yanmayan ve zehirli olmayan bir soğutucu madde olarak adlandırılabilir. 80 UC – 120 UC arasında endüstriyel ısı pompalarında kullanılır.
Santrifüj soğutucu ünitelerde kullanılır. R11 e en uygun alternatif soğutucu maddedir. R11 li evaporatöre göre metalik olmayan malzemeleri etkileme gücü daha yüksektir. Bu nedenle R123 lü evaporatöre geçişte tüm kauçuk esaslı malzemenin de değişimi gerekmektedir. R11 li evaporatöre nazaran daha düşük eneji verimine sahiptir. Zehirleme özelliği olduğu için kullanıldığı ortamda bu konuda ek tedbirler mutlaka alınmalıdır. 8 saat borunca maruz kalınacak en yüksek doz ise 10 ppm olmaktadır.
Termodinamik ve fiziksel özellikleri ile R12 ye yakın bir soğutucu olarak adlandırılabilir. Ozon tüketme sayısı 0 dır. Diğer özellikleri açısından da en uygun soğutucu madde konumundadır.
R502 ve R22 için uzun dönem alternatifi olarak kabul edilmiştir. Amonyak kullanımının uygun görülmediği düşük sıcaklık uygulamalarında kullanılır. Yanıcı özelliğe sahiptir. Bu yüzden dönüşüm ve yeni kullanımlarda güvenlik önlemleri mutlaka alınmalıdır. Sera etkisi R134a ya oranda 2 kat daha fazladır. R125, R134a ile beraber değişik oranlarda kullanılarak R502 alternatifi karşımlar elde etmek için kullanılır.
R502 ve R22 için uzun dönem boyuna alternatif olarak kabul edilmiştir. R143 gibi amonyak kullanımının uygun olmadığı düşük sıcaklıklar için düşünülür. Yanma gibi özelliği bulunmamaktadır. Yalnız sera etkisi R134a dan 2 kat daha fazladır. R134a, R143a, R32 ile değişik oranlarda kullanılarak R502 alternatif karışımlar elde edilebilir.
Ozon tahribatına neden olmaz. Sera etkisi çok düşüktür. Isı pompalarında R12 ve R500 için alternatif olarak kabul edilir. R12 ve R134a dan daha iyi COP a sahiptir. Mineral yağlarla da uyum sağlamaktadır. Yanıcıdır. Kokusu yoktur. Zehirleyici özellik göstermez. Termodinamik ve fiziksel özellikleri R12 ve R134a ya yakındır. Bu sebeple de dönüşümlerde kompresörde herhangi bir modifikasyona gerek duyulmaz. Hacimsel soğutma kapasitesi ise R12 den %5 oranında daha düşüktür.
R22, R124 ve R152a dan oluşan ve R12 için alternatif kabul edilen zeotropik karışımdır. HCFC içerdiği için nihai bir alternatif değildir. 2030 tarihine kadar kullanılabilir. Bu soğutucu DUPONT aracılığı ile SUVA MP39 adı ile piyasaya sunulmuştur.
R22, R125 ve R290 dan oluşan ve R502 için alternatif kabul edilen zeotropik bir karışımdır. HCFC içermesi sebebi ile nihai bir alternatif değildir. 2030 tarihine kadar kullanılabilir. Bu soğutucu DUPONT aracılığı ile SUVA HP80 adı ile piyasaya sunulmuştur.
R125, R134a ve R143a dan oluşur. R502 ye alternatif olarak kabul edilen zeotropik karışımdır. HCFC içermesi sebebi ile nihai alternatif değildir. 2030 tarihine kadar kullanılabilir. Bu soğutucu DUPONT tarafından SUVA HP62 ve ELF-ATOCHEM tarafından FORANE FX70 adı ile piyasaya sunulmuştur.
R32, R125 ve R134a dan oluşmuştur. R502 için alternatif kabul edilen zeotropik bir karışımdır. Bu soğutucular ICI tarafından KLEA60, KLEA61, KLEA66 ve DUPONT tarafından SUVA AC9000 (R407C) adı ile piyasaya sunulmuştur.
R32 ve R125 den oluşan R22 için alternatif kabul edilen akın azeotroik karışımdır. Ozon tabakasına zarar vermeyen iki HFC nin karışımıdır. R22 ye nazaran daha yüksek çalışma basınçları ve soğutma kapasitesine sahiptir. Teorik termodinamik özellikleri R22 kadar iyi olmamaktadır. Yalnız ısı transferi özelliği iyidir. R22-R410A dönüşümünde sistemin yeniden dizayn edilmesi gerekir. Bu değişim yapılırsa sistem verimi R22 ye nazaran %5 oranında daha iyi olur. Sera etkisi yüksektir. Bu yüzden en önemli dezavantajı bu özelliğidir diyebiliriz. Bu soğutucu ALLIED SİGNAL aracılığı ile GENETRON AZ20 adı ile piyasaya sunulmuştur.
R12 ve R152a dan meydana gelen azeotropik bir karışımdır. Düşük oranda R12 ye alternatif olarak kullanılır. R12 ye göre daha iyi COP değerine ve %10-15 daha yüksek hacimsel soğutma kapasitesine sahip olmaktadır.
R22 ve R115 den meydana gelen azeotropik bir karışımdır. Yoğun şekilde kullanıldığı alan soğuk taşımacılık ve ticari soğutuculardır. CFC içerdiği için üretimi durmuştur. Düşük sıcaklıklarda bile yüksek hacimsel soğutma kapasitesine sahiptir. -20, -40°C aralığında R22 den %1 ile %7 arasında daha yüksektir. COP değeri ise çalışma koşullarına bağlı olarak R22 den &5-15 oranında daha düşüktür.
R125 ve R134a dan meydana gelmiş bir alternatiftir. ALLIEF SİGNAL tarafından GENETRON AZ50 adı ile piyasaya sunulmuştur.
Amonyak olarak da bilinir. Günümüzde fluo-karbon ailesinin dışında geniş ölçüde kullanılır durumda olan tek soğutucu akışkan amonyak tır. Özelliği gereği zehirleyici ve bir ölçüde yanıcı-patlayıcıdır. Ancak buna rağmen mükemmel ısıl özelliklere sahip olması nedeni ile iyi eğitilmiş işletme personeli ile zehirleyici etkisinin fazla bir önem taşımadığı hallerde büyük soğuk depocukta, buz üretiminde, buz pateni sahalarında ve donmuş paketleme uygulamalarında kullanılır. R22 de olduğu gibi çıkış sıcaklıkları yüksek seviyeli olup, komresör kafa ve silindirlerinin su soğutma gömlekli olması tercih edilmektedir.
Yorumlar
Yorum Gönder